Dins uno estrecho valounado
Dei Pirenèu, dous Muou caminavon ensèn,
L’un èro carga de civado
E l’autre pourtavo l’argènt
Dei caisso dou gouvernamen. ..
Aquéu, en mountant dins la draio
La gangassavo sa sounaio,
Èro fier, auturous, fasié lou gros, lou bèu;
De joio e de bounur petavo dins sa pèu.
L’autre, à soun caire, caminavo
Sènso rèn dire, e l’escoutavo
Se flata, se vanta; mai pièi lou tròu es tròu,
Coumo anas vèire. Tout d’un còup,
Lei Muou vien dreissa dins la fousco
Quatre o cinq bregand Espagnòu
Qu’èron agramouti à l’oumbro d’uno tousco,
E que n’en voulien à l’argènt,
Sènso faire de mau ei bèsti, coumo ei gènt.
Lou Muou reguigno, boundo, espousco,
Mando lei pèd, mando lei dènt;
Mai lei bregand, d’un còup de sabre
Vous l’aplanton, e leis alabre
L’estèndon au sòu, nus e crus,
En curant l’argènt coumo un brus. L’autre, emé soun fais sus l’esquino,
A sei pèd lou vian alounga,
Li dis: — Coulègo, sias louga
E serve en rèn de fa la mino?
Quand vous fretas ei rèi, eis ome dou poudé,
Se voulès faire bello guèto,
Fau pas vous estouna, s’en virant l’oumeleto,
L’òli v’espousco sus lei det!
Es pas toujour tout un d’èstre au d’aut de l’escalo,
De se li manteni e de pas resquiha;
Car sèmpre n’en troubas, qu’emé la gaugno palo,
Pèr la fa gassaia mandon de còup d’espalo,
E cèrcon de vous desquiha.
Au pus aut sias, au mai servès de poun de miro
En toutei lei marrias que vous guinchon de l’uei,
Vous tènon engauta, e cadun dins soun iro
Voudrié vous fa passa pèr uei.
Quand vèn lou jour deis escaufèstre,
Lou pople desbrida fa sauta soun coulas,
E counèis pu degun, ni diéu, ni rèi, ni mèstre;
D’èstre esclau lou pople es lèu las,
E roumpe tout: bassèlo, espèço,
Enfrumino lei rèi que toumbon sout sa man,
Leis espoutis, e vous devèsso,
A tort em’ à resoun, ço que li vèn davan.
Qu vòu rèn cregne, noun li vague!
Qu vòu d’ounour fau que lei pague,
E li’a ‘n pichot proufié, cresés-mi, d’èstre grand.
Au mai v’escaraias, au mai pagas de rèndo,
Au mai vous vien de luen quouro anas en mountant;
Tenès-vous entre dous, quités pas lou mitan:
Ni tròu aut, ni tròu bas, car pièi, à la descèndo,
Si dis, lei cougourdo li van.
Lou pople es pas toujour coupa de bouèno luno,
Amo lei chanjamen autant que lei bènfa;
Mai se ni n’en fès cènt e que n’en manqués uno,
Es tout coumo s’avias rèn fa.
(Lei dous Muou)
- Joseph-Marius Diouloufet, 1785 – 1840
